استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با مساحتی حدود ۱۴۴ هزار و ۶۸۱ کیلومتر مربع، جزو چهارمین استان بزرگ کشورایران محسوب می شود. این استان از شمال و شمال شرق با کشور ترکمنستان، از غرب با استان های خراسان شمالی و سمنان، از جنوب با استان های خراسان جنوبی و یزد و از شرق با کشور افغانستان همسایه است. مرکز استان خراسان رضوی شهر مقدس مشهد است.
آب و هوای مشهد معتدل و متغیر است و وزش باد ها بیشتر در جهت جنوب شرقی به شمال غربی است. بیشترین درجه حرارت در تابستان 35 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر می باشد.
اماکن زیارتی شهر مشهد
حرم مطهر امام رضا علیه السلام:
از مهمترین اماکن زیارتی کشور ایران وشهر مشهد می توان به بارگاه مقدس امام رضا علیه السلام اشاره کرد.
امام علی ‌بن موسی‌الرضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام می‌باشند..
ایشان در سن 35 سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام رواداشتند و سر انجام مأمون عباسی ایشان را در سن 55 سالگی به شهادت رساند.
آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد و در کشور ایران جای دارد که این مجموعه در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست می‌باشد.
رواق ها:
رواق دارالحافظ : این بنای مجلل در جنوب حرم مطهر بین حرم و راهرو و مسجد گوهرشاد واقع است همان گونه که از نام آن پیدا است این رواق از قدیم تجمع حافظان قرآن و انجام مراسم خاص تلاوت کلام الله مجید و خطبه مخصوص حفاظ استان قدس رضوی بوده که همه روزه در دو نوبت صبح و شام برای انجام مراسم صفه به قرائت قران و دوازده بند خواجه نصیر می پردازند از این رو این رواق دارالحفاظ یعنی خانه حافظان و قاریان قران نامیده می شود
طول رواق 18 متر و عر ض ان 65/8 متر و ارتفاع تا زیر سقف 8/12 متر است که با محاسبه فضاهای جانبی مساحت آن به 217 متر مربع می رسد .
رواق دارالسیاده:دارالسیاده نیز از قدیمی ترین رواقهای روضه منوره است که در غرب وجنوب غربی حرم مطهر از شمال به جنوب امتداد دارد نامگذاری این رواق به دارالسیاده از ان جهت است که از قدیم مجل اجتماع سادات و منسوبان به خاندان حضرت علی ( ع) بوده است رواق دارالسیاده نیز از بناهای گوهر شاد آغاز می باشد که در اوایل قرن نهم همزمان با مسجد گوهرشاد ساخته شده است .طول رواق دارالسیاده 86/32 متر است .در سال 1375 ه. ش قسمتی از شمال دارالسیاده به مسجد بالاسر افزوده شد تا زائرین بیشتری بتوانند در آن محل که به مسجد بالاسر اتصال دارد از فیض نماز زیارت بهره مند گردند.دار السیاده از جنوب به مسجد گوهرشاد ارتباط دارد و از شرق به رواق دارالحفاظ و از غرب به رواق برگر دارالولایه مرتبط است مساحت دارالسیاده 373 متر مربع می باشد
رواق دارالسلام:رواق دارالسلام یکی از رواقهای جنوب شرقی روضه منوره است.دارالسلام از جمله بناهایی است که اساس بنای ان در زمان گوهر شاد و به دستور او پی ریزی شده و بنایی دو طبقه بوده که مدتی قسمت فوقانی آن محل آسایشگاه خدام معروف به گنبد اپک میرزا و طبقه تحتانی آن انبار فرش و اشیای دیگر بود.در تعمیرات سالهای 1334 تا 1338 ه.ش پوشش وسط برچیده شد آسایشگاه به محلی دیگر انتقال یافت و این مکان پس از تعمیر و تزئین به صورت کنونی در آمد و دارالسلام نام گرفت .227 متر مربع مساحت دارد این بنا از سوی مشرق به دو رواق دارالعزه و دارالسرور و از شمال به رواق گنبدت حاتم خانی و از مغرب به دارالحفاظ محدود است.
رواق دارالزهد:رواق دارالزهد یکی از با شکوه ترین و زیباترین رواقهاست که درجنوب شرقی حرم واقع و متصل به رواق جدید الاحداث امام خمینی (ره) است دارالزهد از جنوب به رواق امام خمینی (ره) از شمال به رواق دارالذکر از مشرق به رواق شیخ بهاءالدین و از مغرب به راهرو تالار اماکن متبرکه محدود است و از طریق سه درگاه به مقبره شیخ بهائی راه دارد مساحت دارالزهد 290 متر مربع است.
رواق امام خمینی (ره):این رواق همان صحن سابق امام خمینی (ره) است که در مجاورت مسجد گوهرشاد واقع است از شمال به تالار اماکن متبرکه رواق دارالزهد رواق شیخ بهایی دارالعباده و صحن آزادی ارتباط دارد.درپی افزایش روز افزون زائرین و نیاز مبرم به توسعه فضاهای سرپوشیده طرح تغییر کاربردی این صحن به رواق امام خمینی ( ره) به تصویب رسید این رواق با مساحت 9840 متر مربع و زیر بنای 19680 متر مربع د ردو طبقه با سازه بتنی فلزی احداث گردید.
رواق حاتم‏خانی: بانی آن حاتم‏بیک اردوبادی از اعقاب خواجه‏نصیر طوسی و از وزرای شاه عباس است.
رواق دارالفیض: (مسجد ریاض) یا زنانه، بانی احتمالی آن مرحوم فیض کاشانی مجتهد عصر صفویه می باشد.
رواق توحیدخانه: بانی احتمالی آن مرحوم فیض کاشانی است،
رواق دارالضیافه: بانی آن میرزا شفیع اعتمادالدوله قزوینی وزیر آستان قدس رضوی در سال 1031 ق است.
رواق دارالسرور: احداث سال 1334 ه. ق.
رواق دارالشکر: احداث سال 1344 ه. ش به ابعاد 5/6×5/6 متر در ارتفاع 5/9 متر.
رواق دارالعزه: احداث سال‏1343 ه. ش به ابعاد 12/3×11 متر و ارتفاع 35/4 متر.
رواق دارالذکر: احداث سال‏1343 ه. ش به ابعاد 5/6×82×12 متر و ارتفاع ‏9 متر
رواق دارالشرف: احداث سال‏1386 ه. ق.
رواق دارالعباده: در سال‏1353 ه. ش ساخته شده است.
رواق دارالاخلاص: در غرب حرم مطهر، مقابل مسجد بالاسر و بین سه رواق دارالسیاده، دارالشرف و دارالولایه قرار دارد.
رواق دارالولایه: این رواق با 2305 متر مربع وسعت، بزرگترین رواق حرم مطهر است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده است.
رواق شیخ بهایی: قبر شیخ بهایی داخل آن واقع است.
رواق دارالهدایه: بین مدرسه دو در و صحن جمهوری به وسعت‏837 متر مربع قرار دارد، پس از پیروزی انقلاب ساخته شده است.
رواق دارالرحمه: بیست و یکمین و یا آخرین رواق به وسعت 520 متر مربع است که در جنوب رواق دارالهدایه و بین بست‏شیخ بهایی و صحن جمهوری واقع است.
رواق دارالحجه:احداث سال‏ ۱۳۸۷ ه.ش
صحن ها:
صحن انقلاب (عتیق)
یکی از زیباترین و با شکوهترین اماکن متعلق به آستانقدس رضوی صحن انقلاب است . در این صحن 4 ایوان به نامهای ایوان عباسی ( شمالی ) ، ایوان طلا ( جنوبی ) ، ایوان نقاره خانه ( شرقی ) که ساختمان نقارخانه بر روی آن ساخته شده است – و ایوان ساعت ( غربی ) – که ساعت بزرگی بر آن قرار دارد .
صحن قدس
این صحن جدیدالاحداث در حد فاصل صحن امام تا بست (شیخ بهائی ) قرار دارد . وسعت آن 2500 مترمربع است .
صحن امام خمینی
این صحن در سمت چپ حرم مطهر و مقابل خیابان امام رضا ( ع ) ( تهران ) واقع است و بیش از 8300 مترمربع وسعت دارد . آرامگاه ( شیخ بهائی ) بین این صحن و صحن آزادی قرار دارد .
صحن آزادی (نو)
این صحن که در مشرق حرم مطهر واقع شده است ، از بناهای زمان ( فتحعلی شاه قاجار ) می باشد . این صحن دارای 4 ایوان است . مشهورترین آنها ، ایوان طلاست که متصل به حرم می باشد .
صحن سقاخانه
در وسط صحن انقلاب ،‌سقاخانه ایست با کتیبه طلا از دوران سلطنت نادر شاه افشار . به همین سبب آن را سقاخانه نادری نیز می گویند .
صحن غدیر
صحن غدیر یا صحن ضلع غربی جامع رضوی دارای 14453 متر مربع مساحت است، این صحن از راس و ضلع جنوبی به صحن جامع باغچه و بلوک b غربی محدود است و از ضلع غربی به مجتمع تجارتی غدیر ، سرویس بهداشتی غدیر و از ضلع شرقی به صحن جمهوری اسلامی و از شمال غربی به سر در شیرازی منتهی می شود
صحن کوثر
صحن کوثر درشرق جامع رضوی جای دارد و دارای 15648 متر مربع مساحت است؛این صحن از راس و ضلع جنوب غربی به جامع رضوی باغچه مرتفع و بلوک b شرقی محدود است و از شمال شرقی به سر در نواب صفوی منتهی می شود و در ضلع شمالی آن رواق امام خمینی (ره) و صحن آزادی قرار دارند.
صحن هدایت
این صحن با وسعت 16414 متر مربع در ضلع شمال شرقی اماکن متبرکه جای دارد. از سوی شمال شرقی به بنیاد پژوهش های اسلامی ، مدرسه علمیه و سردر طبرسی و از جنوب غربی به دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بست شیخ طبرسی و مهمانسرای حضرت و از سوی جنوب و جنوب شرقی به ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پیرپالاندوز و سردر نواب صفوی منتهی می شود .
صحن جامع رضوی
این بنای وسیع با 110078 متر مربع زیربنا درجنوب اماکن متبرکه واقع شده است و از طریق باب الرضا (ع) و باب الجواد (ع) به خیابان های امام رضا(ع) و خسروی نو ارتباط دارد و از دو سوی در شرقی و غربی به بست های شرقی و غربی راه دارد؛ .
صحن نقارخانه
در شبانه روز دو نوبت یکی نزدیک طلوع و دیگری نزدیک غروب آفتاب در روی سر در شرقی صحن انقلاب (عتیق ) در محل مخصوصی بهنام نقاره خانه که برای این کار ساخته شده است ،‌نقاره نواخته می شود. برای انجام این کار 11 نفر به نوبت انجام وظیفه می کنند که به آنها « عمله شکوه » می گویند . نواختن نقاره که به جهت آگاهی از نزدیک شدن پایان وقت نماز است به وسیل « طبل »‌و« کرنا » انجام می شود و در طول سال جز دو ماه محرم و صفر و سایر ایام سوگواری همه روز نقاره نواخته می شود .
بست ها:
خیابانهای منتهی به حرم را بست می گویند.
بست علیا یا بست بالا خیابان مشهور به بست شیخ طوسی
بست سفلی یا بست پایین خیابان مشهور به بست شیخ حر عاملی
بست شیخ طبرسی
بست شیخ بهائی مشهور به بست قبله
بست شرقی جامع رضوی
بست غربی جامع رضوی
از دیگر اماکن زیارتی شهر مشهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آرامگاه خواجه ابا صلت هروی
آرامگاه خواجه مراد(هرثمه بن اعین)
آرامگاه خواجه ربیع(بقعه ابوزید ربیع بن خثیم اسدی)
آرامگاه شیخ بهائی
پیر پالان دوز(شیخ محمد المُقتدى)
گنبد خشتی(امیر سلطان غیاث الدین محمد بن امیر طاهر موسوى)
گنبد سبز(شیخ محمد مؤمن عارف استر آبادی)
مقبره شیخ حرّ عاملى
یکی از مهمترین مساجد شهر مشهد مسجد گوهر شاد می باشد.