کاظمین

یکی از شهرهای زیارتی و مهم عراق کاظمین است که در مجاورت شهر بغداد ، سمت غرب رودخانه دجله ، قرار دارد و از لحاظ اداری تابع شهر بغداد است و مناره های طلایی آن از داخل شهر بغداد نمایان است. از آن جا که این شهر در حدود یک کیلومتری رود دجله واقع است، آب و هوای نسبتاً معتدلی دارد و میزان بارندگی آن در سال زیاد است. گاهی نیز بادهای تندی در این منطقه می وزد و سیلاب عظیمی راه می افتد.
مراکز زیارتی کاظمین
مرقدامام موسی کاظم علیه السلام و بارگاه امام جواد علیه السلام
هنگام انتخاب بغداد به عنوان پایتخت در دوره خلافت منصور، در جوار این شهر باغ هایی وجود داشت که به شونیزیه معروف بود. منصور درسال ۱۴۵ ق این باغ را به عنوان مقبره خانوادگی خود انتخاب کرد و آن را (مقابر قریش) نامید. نخستین کسی که در این قبرستان دفن شد جعفر فرزند منصور عباسی بود که درسال ۱۵۰ ق از دنیا رفت. درسال ۱۷۹ق، امام موسی کاظم علیه السلام براساس دستور هارون، از مدینه به بغداد آمد و در آن شهر زندانی شد و سپس درسال ۱۸۳ ق به دستور خلیفه توسط زندان بانش، سندی بن شاهک، مسموم شد و به شهادت رسید. ایشان را درایشان را در همان مقابر قریش، مکانی که خود قبل از آن خریده بود، به خاک سپردند.
امام کاظم علیه السلام چهارمین فردی بود که در این مقبره دفن می شد.
قبل از ایشان جعفر و سپس عیسی نوفلی در آن مکان به خاک سپرده شده بودند و سومین نفر، خلیفه امین، فرزند هارون بود که مادرش، زبیده خاتون، بر قبر او بقعه ای بنا کرد. با نظر امام جواد علیه السلام و به دستور مأمون بر روی مرقد امام کاظم علیه السلام بقعه ای ساختند و از آن پس بیشتر دولت مردان در این قبرستان خاک شدند و هریک برای خود مقبره و بقعه ای اختصاص دادند.
امام جواد علیه السلام درسال ۲۲۰ ق به دستور معتصم عباسی و توسط ام الفضل ، دختر مأمون و برادر زاده معتصم، که عنوان همسری آن حضرت را داشت، مسموم و شهید شد. ایشان را نیز در جوار قبر جدشان، امام موسی بن جعفر علیه السلام ، دفن کردند.
بر قبر آن دو بزرگوار بقعه و عمارتی بنا کردند و آن را کاظمیه نامیدند. از آن پس مقابر قریش نام خود را به کاظمیه تغییر داد. در کنار این بقعه، مسجدی به نام مسجد باب التبن یا مسجد کاظمیه قرار داشت که شیعیان از داخل این مسجد قبر آن دو امام را زیارت می کردند و به همین سبب بقعه امامین به مشهد باب التین نیز معروف شد. آن هنگام برای مرقد آن دو امام گنبد و بنایی با چند حجره ساخته و خادمانی را برای اداره آن انتخاب کرده بودند.صحن کاظمین در زمره صحن های بزرگ عتبات است و به صحن نجف اشرف شباهت دارد و به لحاظ وسعت و مساحت بزرگ تر از آن است. طول صحن 370 و عرض آن 350 متر است و حرم مطهر در داخل این صحن مستطیل شکل با طول 230 متر و عرض 150 متر قرار دارد.
در چهار سمت روضه و ضریح مبارک، چهار رواق قرار دارد که تمامی آن ها از پایین تا نیمه از سنگ و بقیه تا سقف آینه کاری شده است. طول این رواق ها از شمال به جنوب چهل متر می باشد.
رواق باب المراد : این رواق به دستور ناصر الدین شاه قاجار آینه کاری شده و در قسمت شرقی قرار دارد. آن را رواق شرقی نیز می گویند.
رواق باب القریش : این رواق در جنوب ضریح قراردارد.
رواق شمالی : در شمال ضریح مطهر واقع است.
رواق غربی : این رواق در برابر رواق شرقی است و به سبب دفن خواجه نصیر طوسی در آن به رواق خواجه نصیر نیز شهرت دارد.
همچنین این حرم از هفت درب تشکیل شده است که عبارتند از:
باب القریش
باب القبله
باب المراد
باب صاحب الزمان
باب فرهادیه
باب آئینه
باب مسجد صفوی
در داخل حرم مطهر و خارج آن قبر تعدادی از عالمان و اندیشمندان اسلامی و نیز رجال و دولت مردان سیاسی وجوددارد.
خواجه نصیر الدین طوسی :
در رواق باب القریش، رواق غربی، خواجه نصیر الدین محمد بن محمد بن حسن طوسی، ازعالمان، متکلمان وریاضی دانان مشهورشیعه، به خاک سپرده شده است.
ابوسبحه :
موسی بن ابراهیم اصغر بن موسی الکاظم ملقب به المرتضی، که به سبب ذکر و تسبیح گفتن زیاد او را ابوسبحه می گفتند، در بغداد از دنیا رفت و در مقابر قریش، در جوار پدر و جدش به خاک سپرده شد.
الامیر سید :
ابوالحسن علی بن المرتضی بن علی علوی حسنی، معروف به الامیر سید، از فقیهان حنفی و مدرس در جامع السلطان بود. او را در جوار امام موسی بن جعفر علیه السلام دفن کردند.
ابن قولویه :
ابو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه قمی، از فقیهان و محدثان شیعی در عصر آل بویه است که در رواق شرقی حرم(پایین پا) به خاک سپرده شده است. ابن قولویه از سوی معز الدوله دیلمی دعوت شد تا از قم به کاظمین برود و به تأسیس حوزه علمیه آن بپردازد. شیخ مفید و ابو الفتح کراچکی از شاگردان او بودند و شیخ مفید را در کنار او به خاک سپردند.
عون و عبدالله :
قبر دو تن از فرزندان امام علی علیه السلام به نام عون و عبدالله در آن سوی باب البصره، سمت شرقی مقابر کاظمین، قرار دارد و دارای زیارت گاهی باشکوه است.
ابو یوسف :
قاضی ابو یوسف از فقیهان و عالمان مشهور اهل سنت است. او قاضی و فقیه عصر عباسی بود که داخل صحن خاک شده است.
قبور منسوب به سیّد رضی و سیّدمرتضی
سیّد رضی و سید مرتضی در بغداد و در منزل مسکونی خود دفن شدند و پس از آنجا به کربلا منتقل و در حرم مطهر به خاک سپرده شدند. امروزه این دو قبر منسوب به سیّد رضی و سیّد مرتضی که ظاهراً همان محل اولیه دفن آنان بوده دارای گنبد و بارگاهی است.
مسجدهای شهر کاظمین
مسجد «بُراثا» از مساجد معروف و متبرکی است که بین بغداد و کاظمین، در مسیر زوار قرار گرفته و با همه شرافت و فضایلی که دارد، نسبت به آن توجه نمی شود و از فیض آن محرومند.
مسجد صفوی
مسجد ابویوسف